Nachtvlucht - Antoine de Saint-Exupéry

Een piloot komt 's nachts in een orkaan terecht en levert een heroïsche strijd. Er is geen contact meer met de grond. De directeur van het bedrijf is in alle staten. Zal dit ongeluk het ambitieuze project van de eerste commerciële nachtelijke lijnvluchten in gevaar brengen? 

Het boek is een klassieker. Uitgegeven in 1931 en van de auteur van De Kleine Prins.

De schrijver zou later ondervinden waarover hij het had. Hij was zelf piloot en stortte in 1944 neer boven de Middellandse Zee bij een verkenningstocht over bezet Frankrijk.

Naast een uniek tijdsdocument is dit boek ook een ode aan de heroïsche strijd van de mens tegen de natuur en zijn eigen angsten. De mens tegen het noodlot. Het deed mij heel sterk denken aan Moby Dick van Herman Melville.

Je zou het als een avonturenroman kunnen lezen, maar het is veel meer dan dat.

Het boek is een ode aan de pioniers van het luchtruim, de helden van de lucht. Het is ook een ode aan de mensen met overwinningsdrang die gevechten leveren om hun idealen te verwezenlijken en die vaak een eenzame strijd voeren. Want aan de top is het eenzaam.

Dat ondervindt ook Rivière, de directeur van het luchtvaartbedrijf, en de hoofdpersoon van het boek. Een jaar lang voert hij een eindeloze strijd die hij uiteindelijk wint. Tegen de publieke opinie en de mening van de 'officials'. Want het duister wordt gevreesd. Het is nog niet in kaart gebrachte jungle.

De eerste commerciële nachtvluchten met post zijn een feit. Fabien vliegt 's nachts met zijn post over Argentinië, vanuit het verre zuiden van Patagonië tot Buenos Aires, de hoofdstad van Brazilië. Van daar uit wordt de post overgeladen in een vliegtuig dat verder naar Europa zal vliegen. Er zijn drie postvliegtuigen vanuit het zuiden, het westen en het noorden. Uit Patagonië, Chili en Paraguay. Drie vliegers. Rivière zegt:

'Voor ons is het een kwestie van dood of leven, want we verliezen iedere nacht de voorsprong die we overdag op de treinen en de schepen hebben behaald.' 

Dus er is haast bij en er zijn risico's. Maar de ervaring zal leren waaraan zich te houden.

Diep in hun hart houden Rivière en zijn vliegers van deze strijd. Een strijd die hen in het diepst van hun hart met elkaar verbindt.

'Ik behoed hem voor angst. Mijn aanval was niet tegen hem gericht maar, via hem, tegen de verlammende weerzin die een mens bekruipt tegenover het onbekende. Als ik naar hem luister, hem beklaag, zijn avontuur serieus neem, dan denkt hij dat hij aan een griezelige, geheimzinnige wereld is ontsnapt; en als mensen ergens bang voor zijn dan is het voor het mysterie. Je moet die mannen neerlaten in die donkere put zodat ze, als ze er eenmaal weer uit zijn, kunnen zeggen dat er niets was om bang voor te zijn. Deze man moet afdalen naar het diepst van de nacht, naar het dikke zwart, zonder zelfs dat kleine mijnwerkerslampje dat alleen maar een paar handen of een vleugel verlicht. Hij zal enkel en alleen met zijn brede schouders het onbekende moeten trotseren.'

Voor mededogen is geen plaats. Hij is hardvochtig voor zijn mensen. Fouten worden hard bestraft.

'De mens was voor hem een stuk boetseerwas dat gekneed en gemodelleerd diende te worden. Materie waaraan je een ziel moest geven, waardoor je een wil moest scheppen. Hij had niet het idee dat hij ze door zijn hardheid onderwierp, maar hen juist boven zichzelf uit liet stijgen. Door elke vertraging te bestraffen deed hij iets onrechtvaardigs, maar hij bereikte daarmee dat men bij iedere tussenlanding op tijd wilde vertrekken: die wil werd door hem geschapen...'

Een klassiek voorbeeld van leidinggeven dat niet gebaseerd is op de intrinsieke motivatie van werknemers en het vertrouwen dat mensen zelf vorm en zin aan het leven kunnen geven, ook op de werkplek.

De novelle die 128 pagina's bevat gaat eigenlijk over één nacht. Pellegrin landt veilig die nacht en is de held. Hij zegeviert.

Diezelfde nacht komt Fabien in een orkaan terecht. Het contact met de grond is verbroken. Alleen duisternis en zwartheid buiten. Hij vliegt blind en heeft al zijn krachten nodig om het toestel de baas te blijven. Hij zou elk advies opgevolgd hebben.

'Maar hij was alleen.'

En alleen met zijn telegrafist zwerft hij rond tussen de sterren.

'Hij zwierf rond tussen de sterren die dicht opeengestapeld waren, als in een schatkamer; in een wereld waarin niets, maar dan ook absoluut niets leefde behalve hij en zijn kameraad. Als een stel dieven uit een sprookje zaten ze opgesloten tussen de muren van een volle schatkamer waaruit geen uitweg mogelijk was. Te midden van berijpte juwelen zwierven ze voort, onmetelijk rijk, maar voorgoed verloren.'

Nog in diezelfde nacht hangt het kaartje van de RB 903, het toestel van Fabien, al op het prikbord in het rijtje van niet beschikbaar materieel in de controlekamer aan de grond.

Het boek eindigt deze veelzeggende zin:

'En Rivière keert met trage passen terug naar zijn werk, naar de klerken die onder zijn strenge blik buigen. Rivère de Grote, Rivière de Overwinnaar, die de zware last van zijn overwinning op de schouders torst.'

Offers en overwinning, maar tot welke prijs?