Geheim - Elif Shafak

Een dikke vrouw wordt overal waar ze komt aangestaard. Dan ontmoet ze een dwerg. In de beslotenheid van hun Toverlantaarn Flatgebouw kan ze helemaal zichzelf zijn. Tot ze ontdekt dat ze in de ogen van haar vriend alleen een onderwerp is voor zijn groot Woordenboek van het Zien. 

Dit is een boek over zien en (niet) gezien willen worden.

HET EPIGRAM zet onmiddellijk de toon waar dit boek over gaat.

'Achter elk traliewerk gluren spiedende ogen. Je zou kunnen zeggen dat elke opening een spionnenoog is in de vorm van een stukje baklava. Talloze ogen in een houten omlijsting bewaken de buurt.'

Refik Halid
Drie generaties - Drie levens

Hier is het 'oog' al drie keer aanwezig, op elke bladzijde van haar boek ook.

'Geheim' werd in Turkije bekroond met de Prijs voor de Beste Roman. Het is het eerste boek dat ik lees van deze schrijfster.

In dit boek komt elke ervaring naar voren van gezien worden of niet gezien (willen) worden. Een dikke man en een dwerg eisen zonder dat ze het willen alle aandacht op. Ze zijn ongevraagd een schouwspel.

'temasa [schouwspel]: Met plezier ergens naar kijken.
(Sahne-i temasa: toneelpodium.)

Daarom durven ze zich samen niet in het openbaar te vertonen. Tot ze besluiten zich te verkleden en zich onherkenbaar te vermommen. De dwerg wil uitpakken, zich uitleven en de vrouw wil zich verstoppen en onzichtbaar blijven. De man schrijft zijn ervaringen en indrukken op in het Woordenboek van het Zien.

Het hele boek door is doorspekt met de definities van (Turkse) woorden die hij in het woordenboek opneemt. Achteraan in het boek is een woordenlijst opgenomen waarin de Turkse woorden die in de tekst voorkomen, worden verklaard.

Deze roman laat zich niet zo eenvoudig samenvatten. Het is een complexe roman waarvan het verhaal van de dikke vrouw en de dwerg maar een (klein) onderdeel van is.

Met dit boek van Elif Shafak word je een magische, surrealistische wereld ingezogen die zeker niet iedereen zal kunnen bekoren.

In de wereld van het boek worden we meegenomen naar mythische verhalen uit vroegere tijden en verre oorden zoals Pera in 1885 en Siberië in 1648 waar vreemde personages en exotische figuren rondwandelen.

Maar wat een mooie zinnen en mooie schrijfstijl! Beeldend en poëtisch. Mooi en ingetogen brengt ze de westerse en de oosterse wereld dichterbij elkaar.

Verschillende pagina's zijn ook in een meer experimentele vorm geschreven.

'Onder aan de helling/ is een vrouw/ een jaar of vijftig/ goed gevuld/ met een bleek gezicht/ wat een schatje/ met flanellen nachtpon/ haar slippers met pompons/ de straat op gerend/ onder de straatlantaarn/ kijkt ze naar de vliegen/ die zwermen rond de lamp/ en het licht verduisteren/ het is duidelijk dat ze/ midden in de nacht/ zoekt wat ze kwijt is/ bij de vleugels van de vliegen'

Het deed mij denken aan 'Hemelrijk' van Thé Lau en 'Verdriet is het ding met veren' van Max Porter waarin ook teksten in een meer experimentele vorm staan. Die trouwens doorgaans niet prettig lezen. Wat ook de bedoeling van de schrijver is.

ZIEN EN KLEUREN

Zoals reeds gezegd gaat het boek over zien en gezien worden. Kleuren en zien spelen een grote rol in het boek.Lees maar de eerste zinnen.

'In mijn droom zag ik een ballon zweven. De kleur kon ik niet onderscheiden, maar omdat de lucht diepgrijs was, de wolken spierwit en de zon helgeel, moest het wel een andere kleur zijn dan diepgrijs, spierwit of helgeel. Anders had ik de ballon niet kunnen zien. De zwevende ballon uit mijn droom was er zodra ik keek en was er niet als ik niet keek.'

'Morellenkleurig' komt heel veel voor in het boek. Morellen zijn zure kersen (bij ons: krieken) en rood tot donkerrood van kleur. Of de kleur van 'gezouten groene amandelen'.

En in elk verhaal komt hetzelfde element voor: er is iets dat gezien of niet gezien wil worden en een gebeurtenis dat het verdere leven van die persoon bepaalt.

Voor de liefhebbers is dit boek echt een juweeltje.