De spiegel van ons verdriet - Pierre Lemaitre

April 1940. Een jonge vrouw rent naakt en bebloed over de Boulevard du Montparnasse. Wat is er gebeurd? Deze gebeurtenis is de opmaat tot de tumultueuze weken in Frankrijk aan het begin van de oorlog. 

Dit deel is het laatste boek van een trilogie over het interbellum. De vorige twee delen heb ik niet gelezen en dit boek is dan ook prima op zichzelf te lezen.

De vorige twee delen zijn Tot ziens daarboven (20113) en De kleuren van de brand (2018).

Pierre Lemaitre is schrijver en scenarist. In 2013 ontving hij de Prix Goncourt voor zijn roman Tot ziens daarboven. Naast zijn literaire romans is hij een succesvolle thrillerschrijver.

Het is te merken aan het boek dat toch wel een hoog thrillergehalte bevat. Het is zeer filmisch geschreven, beeldend en vol met avontuur van vaak onbetrouwbare, flamboyante personages.

Het begint spannend genoeg. We maken kennis met Jules, de uitbater van La Petite Bohème die zo zijn eigen ideeën heeft over die hele oorlog. 'Eigenlijk had niemand er ooit echt in geloofd, in die hele oorlog.' Het was een oorlog zonder veldslagen die zich eindeloos voortsleepte. Een idee dat blijkbaar leefde onder de Franse bevolking. Wat heen- en weer geschuif met soldatentroepen, algemene mobilisatie. Bluf, meer niet. De jonge serveerster die meeluistert naar de conversatie is Louise, zijn buur en sedert het verdwijnen van Jules' vrouw helpt ze mee in het restaurant. Ze is dertig en knap. Wanneer 'de dokter', een klant in het restaurant haar een vreemd verzoek doet, begint het verhaal pas goed. Hij wil haar naakt zien. Eén keer maar. Alleen maar kijken, verder niets.'

Louise is boos en verward. Na een grote inwendige tweestrijd gaat ze in op zijn voorstel. Hij zal haar er goed voor betalen. Louise is een van de vijf hoofdpersonages en wordt heel menselijk neergezet met haar twijfels en onzekerheden. Tegelijk kan ze vastberaden gaan voor wat zij belangrijk vindt. Zo wilde ze eerst een baby, dan een man. Tot grote wanhoop van haar moeder. Toch afwijkend van de conventies in die tijd. Eerst een man, dan kinderen.

In de hotelkamer pleegt 'de dokter' zelfmoord. Waarna Louise naakt, bevend en rillerig wordt aangetroffen en de straat oprent.

Het begin van een hele reeks spannende gebeurtenissen. Die doen zich voor in een kort tijdsbestek dat sterk afgebakend is: van 6 april 1940 (deel 1) tot 13 juni 1940 (deel 3). Locatie: Parijs, Frankrijk.

Het beeld van de jonge naakte vrouw lijkt welhaast een metafoor te zijn van wat Frankrijk zal meemaken. Korte tijd later bezetten de nazi's Parijs en 'dansen' op de Eifeltoren. De bevolking slaat massaal op de vlucht, meestal zonder iets en blijft net als Louise naakt en uitgekleed achter, totaal gedesoriënteerd en in de war.

We volgen vijf hoofdpersonages waarvan Louise het best is uitgewerkt en heel menselijk wordt neergezet. De overige personages Raoul, Gabriël en Désiré (naast monsieur Jules) zijn eerder typetjes, nogal vlak en 'af'. Ze worden nog net niet karikaturaal beschreven. Het zijn flamboyante, kleurrijke personages. Ze zijn te typeren als de opportunist, de brave gewetensvolle soldaat en de charlatan.

Het boek beslaat ongeveer zeven weken waarin we zien we hoe de oorlog over 'gewone' mensen heen walst en mensen hun toevlucht nemen tot bedrog, diefstal, oplichting en zwendel. Van kleine schaal tot grote schaal. Een klimaat waarin oplichters en fraudeurs goed gedijen. Het leven van gewone mensen is opeens veranderd in proberen overleven wanneer alles om hen heen uiteenvalt. Want overleven, dat wil iedereen. Het land zakt weg in een totale chaos en wanorde door een incompetente regering en legerleiding. Daarbij wordt bewust misleidende informatie, propaganda verspreid om de bevolking in slaap te sussen. Een knipoog naar onze tijd waarin fake-news nog nooit zo wijd verspreid was.

Want een reflectie naar onze tijd is gemakkelijk gemaakt: vluchtelingen en fake-news, het zijn twee dingen die niet nieuw zijn.

Het boek leest vlot, met een hoge vaart, van de ene actie naar de andere, van de ene plotwending naar de andere. Daarin moet mij van het hart dat veel wordt getoond, weinig suggestief beschreven. Zo wordt van het nep-Latijn van Désiré letterlijk gezegd dat het nep-Latijn is.

Een boek dat de liefhebbers van historische boeken die houden van actie en thrillers beslist zal bekoren. Familiegeheimen, actie en romantiek, cliffhangers, het zit er allemaal in.

Hoe loopt het af met Louise? Ze overleeft de oorlog en de geheimen uit haar verleden zullen uiteindelijk haar toekomst bepalen.