Uit het leven van Guust Van Mol (een pseudoniem). Over het bevlogen leven van een bevlogen man. 

Guust Van Mol heeft echt bestaan - zij het niet onder die naam. Enig nazoekwerk op het internet leert mij dat het gaat om Jan Van Duppen, nog Vlaams parlementslid geweest. In zijn jonge jaren een fanatieke maoïst bij Amada, de voorloper van de PVDA (Partij Van De Arbeid). Guust Van Mol was zijn schuilnaam bij Amada (Alle Macht Aan De Arbeiders).

De auteur en Guust Van Mol kennen elkaar al lang, al van toen hij nog wel en de auteur allang niet meer bij klein links militeerde. Guust was een volgeling van Marx, Engels, Lenin, Stalin en Mao, Louis Van Dievel van Trotski. De auteur weet dus waar hij het over heeft. Hij kent het milieu, de kleine leefwereld van extreem links.

In het voorwoord heeft de auteur erover dat dit boek geen biografie is. Het is een roman, een biografictie (term bedacht door de uitgever).

Ik was dus heel benieuwd om deze biografictie te lezen.

Dit boek heeft mij geen seconde verveelt. In een sierlijke vaart geschreven leest dit boek als een trein. En wat voor één: een bevlogen leven van een bevlogen man!

Louis Van Dievel heeft veel gesprekken gehad met Guust Van Mol. Eerst voorzichtig, elkaar aftastend, daarna met wederzijds vertrouwen. Hij legde niet alleen zijn archief maar ook zijn ziel bloot. Guust bezorgde Louis duizenden pagina's aan documentatie en hij beantwoordde tweehonderd vragen plichtsgetrouw.

Uit al dat materiaal is dit boek geboren. Er is dus veel 'gegraven' om dit boek te schrijven.

Het resultaat is schitterend! Een markante geschiedenis van een bevlogen leven, van een man die zich altijd helemaal gaf, er voor ging in alles wat hij deed. We leren in dit boek vooral de mens kennen die Guust Van Mol was. Wat dreef hem? Want in zijn leven maakt hij een verschuiving door van extreem links naar stevig rechts. Fascinerend om te lezen wat zo iemand beweegt.

Het boek bevat 43 hoofdstukken die allemaal beginnen met een aanhaling uit de persoonlijke documenten van Guust.

Het verhaal begint in het dorp Gierle, een rustig boerendorp in de Kempen. Tien inwoners hebben de oorlog en de bezetting niet overleefd. Maar iedereen weet - en onthoudt - wie wit en zwart was tijdens de bezetting.

Op 22 oktober 1953 in Turnhout komt Guust Van Mol ter wereld. Er volgen nog drie kinderen, allemaal broers: Bert, Johan en Toon.

De vader is een gefrustreerde, angstige man met woedeaanvallen. Regelmatig vallen er klappen. Guust incasseert ze. De broers vormen een gezamenlijk front tegen de vader, een niet in te nemen barrière met op de achtergrond discreet de steun van de verzoenende en bemiddelende moeder.

Guust is de oudste en dient te presteren, op school, beter, best. Overigens is moeder ook niet vies van een 'opvoedkundig' pak rammel. Guust vindt soelaas in de bibliotheek. Hij leest de hele bibliotheek 'leeg', krijgt zelfs boeken mee naar huis die alleen voor volwassenen zijn, zoals Dostojevski. De leesmicrobe zal nooit meer verdwijnen.

Guust ontwikkelt zich bij de jezuïeten tot een dwarsligger en wordt van school gestuurd. Vanaf nu is het naar de Rijksnormaalschool in Lier, op internaat. Het is een pedagogisch vooruitstrevende instelling. Hier voelt Guust zich al snel thuis. De vrijheid, het zelfbestuur onder de hogere jaren, een rijke bibliotheek, de interessante discussies, inspirerende leraars. Het zal zijn leven totaal veranderen. In het Werksentrum in Lier komt hij in contact met de ideologie van het marxisme-leninisme. Hij is dan net zestien geworden en een nieuwe wereld gaat voor hem open.

'Hier werd het ware geloof gestrooid, je hoefde het slechts op te rapen.'

Guust is nog een spons die alle woorden opzuigt van de echte studentenleiders die Amada hebben gesticht.

'Ik had vrij vroeg in de gaten dat wat de kerk, de school en mijn ouders mij voorhielden over armoede en onrecht bestrijden, vrede bewaren, het goede doen, niet strookte met de praktijken van dezelfde kerk, school en ouders. Dat botste met de informatie die ik las over die thema's en mijn groeiende verlangen om grootse dingen te doen, fundamentele problemen op te lossen, het dorp te overstijgen, uit de Kempen te ontsnappen.'

In de ideeën van Amada vindt Guust een goede voedingsbodem voor zijn jonge idealen: het kwaad bestrijden en het goede verspreiden onder mensen van goede wil.

In de vroege jaren zeventig wordt Guust meer en meer opgezogen in de partij. Hij krijgt meer verantwoordelijkheid en wordt steeds loyaler. Het nauwsluitend, allesomvattend netwerk sluit zich rond hem. Maar Guust gelooft erin en gaat ervoor. Een secretariaat van Amada opbouwen, een fabrieksploeg oprichten, vormingsavonden en meetings plannen, cellen uitbouwen, regionale werking organiseren. Zo gaat zijn leven als volbloed maoïst echt van start.

Er is geen tijd meer om na te denken over andere dingen, zijn studies aan de universiteit, lessen volgen, studeren, het huishouden. Er wordt hem als jong beloftevol kader geen moment vrije tijd gegund. De rekruteringspolitiek van de partij heeft veel kenmerken van die van een sekte.

Guust is veelbelovend. Hij is jong, intelligent, belezen, doortastend en zelfredzaam. Geen wonder dat zulke groeperingen, zoals politieke partijen hem willen 'binnenhalen'.

Omdat de revolutie nakende is stopt hij met studeren en wordt voltijds revolutionair en communist. Een breuk met thuis is compleet. Hij gaat werken in een asbest-cementfabriek als arbeider, in een steenkoolmijn en rijdt later met de tram. Toch krijgt hij twijfels. Hij ziet dat kompels helemaal niet willen proletariseren. Ze hebben het goed, wonen in grote huizen in goede wijken.

Hij besluit geneeskunde te gaan studeren. Zeer tegen de zin van de partij in. Zo wil hij het goede doen en opkomen voor de zwakkeren.

Een keerpunt voor hem is een studiereis naar China. Daar ziet hij het Chinese communisme in de praktijk en ziet dat dat weinig of niets met socialisme te maken heeft. Die reis is voor hem een echte eye-opener. Het is geen paradijs. De Chinezen willen privébezit, revolutie willen ze niet en ook daar ziet hij een partijtop met privileges die anderen niet hebben.

Hij stapt uit de partij maar blijft nog alles lezen en volgen.

In zijn hoofd is hij nog niet vrij!

Na zijn studies wordt hij huisarts in Turnhout waar hij veel tegenwerking krijgt. Hij wordt actief bij de Sp.a en wordt zelfs Vlaams parlementslid tot hij ontgoochelt de partijpolitiek voorgoed verlaat. Politieke partijen zoals Amada, PVDA, Sp.a en bepaalde kopstukken zoals Steven S. en Patrick J. die steeds met voornaam en initiaal benoemd worden komen er bekaaid af bij Guust. Hij spreekt van 'kadaverdiscipline' en populisme.

Hij wordt emigrant en vestig zich in Rotterdam waar hij tien jaar huisarts is in een achterstandswijk. Daar maakt hij kennis met de geschriften van de Brit Theodore Dalrymple. In wat hij leest herkent hij fenomenen die hij ook in zijn huisartsenpraktijk heeft meegemaakt. Empathie en solidariteit maken mensen minder creatief en nemen hun zelfstandigheid af. En zo schuift hij op van extreem links naar stevig rechts.

En uiteindelijk komt Guust Van Mol thuis bij ... de loge.

Zelf vat hij zijn leven als volgt samen:

'Ik heb het gehad, Louis. Veel verkloot, veel goeds gedaan, veel gelachen, razend en berekend gevochten, gewonnen en verloren, strategisch en tactisch gemanoeuvreerd. Maar ik ben altijd eerlijk tegenover mijzelf en mijn omgeving gebleven.'

Guust Van Mol is nog even geëngageerd als altijd maar ...

Vandaag is hij een vrij man.

Een opmerkelijk boek over een opmerkelijk leven van een opmerkelijke man. Lees dit boek!

Rik Torfs over het boek:

Rik Van Cauwelaert over het boek: