Angstige mensen - Fredrik Backman

Een mislukte bankoverval wordt een gijzeling wanneer de overvaller op zijn vlucht een appartement binnenvalt waar op dat moment een bezichtiging plaatsvindt. De aanwezigen leren elkaar steeds beter kennen en onthullen verrassende waarheden over zichzelf. En wie is de gijzelnemer?  

Dit is een boek om met plezier te lezen. Heel geestig en amusant en tegelijk heel ernstig.

'Een bankoverval. Een gijzeldrama. Een pistoolschot. Een portiek vol met politiemensen die op het punt staan een appartement te bestormen. Het was gemakkelijk om hier terecht te komen. Veel gemakkelijker dan je misschien denkt. Er was niet méér voor nodig dan een heel, heel slecht idee.'

Wie denkt in een thriller terecht te komen, heeft het mis. Hoewel er wel sprake is van een misdaad. Eigenlijk twee misdaden. Een klungelige bankoverval wordt een gijzeldrama. Wanneer de gegijzelden het open huis verlaten en de politie binnenvalt in het appartement, blijkt de flat leeg te zijn. Waar is de gijzelnemer gebleven? De zoektocht naar de overvaller die een gijzelnemer geworden is, loopt als een rode draad door het boek.

Maar het boek is veel meer dan dat. De schrijver zou Backman niet zijn als hij ook niet iets zou meegeven over het leven zelf.

Het onderzoek en de ondervragingen van de aanwezigen worden uitgevoerd door twee politiemensen. Maar die blijken een nogal complexe (vader-zoon) relatie met elkaar te hebben. Ook de personages zijn nogal vreemd. De ondervragingen vlotten niet - soms wat tot vervelens toe - en aan de verhalen is geen touw vast te knopen. Op het eerste zicht lijken de aanwezigen een stelletje maffe personages te zijn.

Maar het is niet wat het lijkt. We komen steeds meer te weten over de personages en wat ze bezielt en drijft in het leven. Waarom ze doen zoals ze doen en hoe ogenschijnlijk kleine dingen een (grote) invloed hebben.

Anders gezegd: over mens-zijn en wat daar allemaal bij komt kijken. Want mens zijn tegenwoordig: het is nogal wat en er komt veel op je af. Er wordt veel van de volwassen mens verwacht tegenwoordig. Dat er dan af en toe iemand op een hoge brug staat en naar beneden kijkt. Klaar om te springen. Dat hoeft ons niet te verwonderen en het heeft ook allemaal niets met ons te maken. Hoewel, toch een beetje? Wat wat had jij gedaan als je iemand op die brugleuning had zien staan? Helpen? Je bent een aardig iemand. Je had niet alleen maar toegekeken.

Op die manier richt de schrijver zich in het boek regelmatig rechtstreeks tot de lezer. En dat werkt. Het zet aan om verder te lezen.

Het epigram vond ik heel geestig en vat het eigenlijk heel goed samen:

'Dit boek draag ik op aan de stemmen
in mijn hoofd, mijn merkwaardigste vrienden.

En aan mijn vrouw, die met ons samenleeft.'

Het boek gaat dus over veel verschillende dingen. Over mensen, over ons. We doen wat we kunnen. We proberen van elkaar te houden. We proberen elkaar te begrijpen. We zoeken naar iets om voor te vechten en iets om naar uit te kijken. Maar al onze levens beïnvloeden elkaar.

Het deed mij denken aan de concentrische cirkels van invloed.

'Met rimpelingen bedoel ik de concentrische cirkels van invloed die ieder van ons (vaak onopzettelijk en zonder het te beseffen) creëert en die jaren lang, soms zelfs generaties lang, invloed kunnen uitoefenen op anderen. Het effect dat wij op anderen hebben wordt immers vervolgens aan anderen doorgegeven, zoals de rimpelingen in een vijver net zolang doorgaan tot ze onzichtbaar zijn geworden, maar nog steeds op een onzichtbaar niveau voortduren...'

Zie voor een interessant gesprek over deze tekst uit het boek van Irvin Yalom, Tegen de zon inkijken, Aflevering 36 van Winteruur met Uus Knops.

Dit boek toont als geen ander hoe alles samenhangt, samen komt en hoe we elkaar beïnvloeden.

De gijzeling in het appartement is een mooie metafoor van leven in angstige tijden. Mensen samen die elkaar niet kennen, op een kleine ruimte. Ze hebben allemaal angst want ze worden onder schot gehouden. Hoewel de een meer angst heeft dan de ander. De een heeft ook meer te verliezen dan de ander, zoals blijkt. Wat kan ons redden?

Vriendschap, vergeving en hoop. Dat zijn de dingen die ons redden, zelfs in de meest angstige tijden.

Dit boek is geestig, grappig, ontroerend, gevat, herkenbaar en spannend. De herkenbaarheid en de humor maken dat je dit boek beslist dient te lezen.